Sarah Burton và những giá trị di sản của Alexander McQueen

Sarah Burton gọi những mẫu thiết kế của mình tại Alexander McQueen là “những bộ giáp mềm mại cho phụ nữ”. Sau sự ra đi đột ngột của Lee Alexander McQueen, mỗi tác phẩm của giám đốc sáng tạo Burton mang lại sự cân bằng của lưỡng sắc, gắn kết với mọi phụ nữ ngoài kia; mỏng manh và tiện lợi, chứa đầy mảnh ghép quá khứ và cho ta tự do tiến đến tương lai, nghiêm túc và đứng đắn, nhưng vô cùng hoang dã và phá cách.

Sàn diễn của cô là một trong những nơi đa dạng nhất ở Paris, hội tụ phụ nữ khắp nơi trên thế giới về đây – mọi lứa tuổi, mọi hình hài, mọi kích cỡ – để trình diễn như những chiến binh, như những nàng công chúa. Trong một bức tranh tổng thể, được hoàn thiện bởi những trang phục thiết kế riêng và âm nhạc, thì nó vô cùng giàu ý nghĩa lẫn sự kịch tính. Nó có thể khiến bạn chóng mặt khi đôi mắt của bạn không thể cảm thụ toàn bộ vẻ đẹp hào nhoáng của nó. Trên hết, những tác phẩm của Burton vô cùng mĩ miều.

Một số sẽ cho rằng trong thời đại của luật chống lựa chọn, trong thời kì Brexit, trong thời đại của Trump thì đẹp không có ý nghĩa khi nó không thể cứu chúng ta. Những người đó chắc chắn chưa bao giờ mặc lên mình những “bộ giáp” của Burton, hôn lên những nút áo trong một điệu nhảy huyền bí, gợi cảm. Đúng, những thiết kế của cô đều mang lại vẻ đẹp thực tế, nhưng cách nhìn nhận về vẻ đẹp của cô không phải sự áp đặt. Tuy công việc của cô đa phần mang vẻ mơ mộng, phóng túng và phép màu cổ tích, nhưng nó luôn mang đậm dấu ấn thực tại, dành cho những người phụ nữ thực sự, với những đôi bốt da màu đen để họ có thể sải bước từ những chuyến tàu đến nơi văn phòng một cách thoải mái.

Là một bậc thầy trong may mặc, Burton có thể cắt ra một chiếc áo choàng từ một bộ lông xù, một bộ đồ thông minh nhưng không bao giờ quá nghiêm ngặt. Với tiền năng của bản thân, khả năng nhận định của cô ấy như một bách khoa toàn thư về thời trang mà bất kì người phụ nữ hiện đại, cá tính nào cũng phải có. Là một nhà thiết kế nữ đồng hành với người cùng giới, Burton tạo ra vẻ đẹp bao quát, đầy giá trị bằng bàn tay khéo léo, một vũ khí dường như vô tận mang đầy tính lịch sử lẫn chủ nghĩa lãng mạn, sự đánh giá cao về nghề thủ công và là di sản của Anh Quốc.

Cô sẽ là người đầu tiên nói cho bạn nghe rằng cô đã học được sự quan trọng của những giá trị đó từ Lee Alexander McQueen, người sáng lập công ty. Burton đến thực tập tại công ty của McQueen từ Central Saint Martins từ năm 1996, khi cô mới bước sang tuổi 21. Hai mươi năm trôi qua, cô vẫn ở đây và là người lãnh đạo một đội ngũ thân cận với những nghệ nhân, trong đó nhiều thành viên cũng đã ở lại với công việc này lâu như bản thân Burton. Cô mang trên mình trọng trách tiếp nối sự nghiệp và đam mê của McQueen, và, theo một cách nào đó, nó được thể hiện trên từng bộ sưu tập cô tạo ra. Burton chia sẻ rằng “Ông ấy sẽ luôn là một phần trong tôi lẫn sự tưởng tượng của tôi, bởi vì tôi đã lớn lên cùng mọi tín ngưỡng và sự sáng tạo của ông ấy”. Nhưng khi đảm nhận vai trò giám đốc sáng tạo, cô đã lên kế hoạch trình bày những yếu tố riêng của mình trên sàn diễn huyền thoại này.

Bộ sưu tập Mùa Thu 2019, trình diễn tại Paris vào tháng Ba, là sản phẩm hướng nội nhất của cô từ trước tới giờ. Cô cùng với đội ngũ của mình đi về miền Bắc nước Anh, nơi cô lớn lên, Yorkshire, để trải nghiệm về máy xay, khung dệt, sườn đồi ở khu vực này. Mỗi thiết kế được sinh ra từ chuyến đi này đều mang đậm chất truyền thống và những câu chuyện địa phương. Hãy tưởng tượng một chiếc váy cũ kĩ trong đám cưới truyền thống bỗng chốc trở thành những dải lụa óng ánh, lắc lư và bùng nổ khi những người mẫu tạo dáng trên sàn diễn, âm thanh của nó luôn nhắc lại sự huyên náo của nhà máy vào những giờ cao điểm. Ở một nơi khác, phế liệu của nhà máy được tái sử dụng vào tranh thêu; những vết thêu kín được dùng như tôn tạo dọc theo chiếc váy đan; biểu tượng của phương Bắc như là con cú của Leeds, mòng biển của Blackpool, và chim cốc của Liverpool quây quanh chiếc váy xếp tầng bằng ren; và chiếc áo khoác thủ công đầy thiên vị với dòng chữ “Made in England”.

Rực rỡ nhất trong tất cả là ba chiếc váy hồng đen, hồng đậm và đỏ, với mỗi sản phẩm thiết kế và cắt ra từ một mảnh vải duy nhất. Ở miền Trung nước Anh, ngôn ngữ của Chiến Tranh giữa các Hoa Hồng, với ý nghĩa thứ hai cho từ hoa là “trạng thái tốt nhất của vạn vật” hay “thời hoàng kim của vật”. Đẹp đẽ, gai góc, lộng lẫy, và tao nhã, những chiếc váy đẹp nhất này được lấy cảm hứng từ hoa hồng trắng của New York, bông hồng đỏ ở Lancaster, biểu tượng của những ngôi nhà chiến tranh ở Anh, và từ truyền thống phong tước nữ hoàng hoa hồng cho một cô gái và thời điểm mùa xuân đẹp nhất của phương Bắc. Bạn cũng có thể nói rằng những chiếc váy oai vệ này được tạo ra từ những nữ hoàng hoa hồng vô danh, những người nở rộ và úa tàn ở Pennines, Scotland và trên Trái Đất này kể từ khi Margaret của Anjou ngồi bên cạnh ngai vàng, trị vì trong sự vắng mặt của nhà vua để rồi cam chịu nỗi đau của chiến tranh khi cô không thể sinh ra người nối dõi cho người chồng điên loạn của mình.

Làm phụ nữ chưa bao giờ là dễ dàng. Burton nhận thức sâu sắc về vấn đề này. May mắn cho chúng ta, cô ấy đã xây dựng từng bộ sưu tập McQueen để chúng trở thành những đoạn đầu đài giúp phụ nữ đi đúng hướng, được truyền cảm hứng, và trở nên dũng cảm. Đây là điều đã mang đến cho cô cơ hộ chịu trách nhiệm thiết kế chiếc váy cưới cho công nương Catherine của Cambridge, chiếc váy cưới mà Burton thiết kế vào năm 2010. Để chiếc váy mang đậm vẻ truyền thống Anh: Alfred Tennyson từng viết rằng, “Một thiếu nữ giản dị bên bông hoa của mình, đáng giá hàng trăm áo khoác”. Với Burton, bạn không cần phải chọn. Bạn vừa có thể là một thiếu nữ, vừa có thể là một kẻ cướp ngôi vua trong một chiếc váy thủ công bằng da buộc chặt màu đỏ thẫm hay một bộ corset màu xanh biển buộc dây ren. Lời hứa của Sarah Burton trong mỗi thiết kế Alexander McQueen là bạn có thể luôn luôn nở rộ như hoa trong suốt cuộc đời mình.

Từ khi chị trở thành người đầu tàu của thường hiệu vào năm 2010, là cách đây khoảng một thập kỉ. chị đã cảm thấy thế nào vào thời điểm đó ?

Thực sự thì tôi rất may mắn khi được làm việc với ông Lee. Tôi bắt đầu làm việc với ông ấy từ năm 1996, và đó là khoảng thời gian tuyệt vời trong cuộc đời tôi. McQueen là một người đàn ông tuyệt vời, và tôi đã được lớn lên cùng ông ấy. Tôi bắt đầu khi 21 tuổi và tiếp tục làm cho tới ngày ông ra đi. Nơi đây đã cho tôi tất cả; nó là một nơi đầy điều kì diệu, chuyên về kể chuyện và sự sáng tạo, và rất riêng tư, như một gia đình.

Điều đầu tiên tôi nghĩ tới (khi đảm nhận vai trò giám đốc sáng tạo) là Lee là một người kể chuyện tài tình, còn tôi thì lại giỏi trong việc kết thúc câu văn của ông ấy, nhưng tôi nhận ra bây giờ tôi phải tự bắt đầu câu chuyện và nó phải là của tôi. Ông Lee luôn nói với tôi rằng, “Cô phải làm mọi thứ của riêng mình, phải tin vào điều đó, và nó phải là bắt đầu từ cảm xúc, cho mọi việc chúng ta làm”. Tôi nghĩ thời điểm ban đầu tôi rất mơ hồ. Làm sao để mọi thứ của riêng mình ? Đã rất lâu rồi kể từ khi ông Lee ở đây, ông ấy sẽ luôn là một phần trong tôi, và trong trí tưởng tượng của tôi, bởi vì tôi lớn lên cùng tín ngưỡng và trí tưởng tượng của ông ấy. Chúng tôi đang tìm hiểu làm sao để làm đúng theo ước nguyện của McQueen - điều mà tôi chưa bao giờ thắc mắc bởi vì tôi từng là một phần trong thế giới của Lee – nhưng, để mọi thứ trở thành của mình. Đó vẫn luôn là một thử thách.

Đối với tôi, những bộ sưu tập phải luôn chưa đựng sự sáng tạo, trao sức mạnh cho phụ nữ, sự giao thoa giữa thủ công và công nghệ, con người và máy móc. Nó đã phát triển theo thời gian, nhưng những giá trị đó sẽ luôn còn mãi. Điều tuyệt vời là Lee rất rõ ràng, như trắng và đen, về McQueen mang lại giá trị gì. Ông ấy luôn mang lại định nghĩa cho nó. Ngôi nhà ấy rất rộng lớn: có đồ may, váy yếm, đồ denim, punk, ở đó có tất cả. Bạn phải có vốn kiến thức sâu rộng về lịch sử thời trang để có thể am hiểu về chúng; đó là điều phi thường về McQueen, bạn có hàng trăm thế giới ngoài kia và bạn biết người phụ nữ đó là ai – nó biết rất rõ từng người trong họ là ai. Mỗi mùa trôi qua là để cho những người phụ nữ này kể về câu chuyện của họ, theo cách khác nhau, theo từng đoạn khác nhau. Và cách mà cả đội cùng làm việc giống như một tập thể sáng tạo, và chúng tôi có hàng ngàn câu chuyện muốn kể cho mọi người nghe. Tôi thực sự cảm thấy mình cực kì may mắn.